کد مطلب:16811 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

فلسفه برده داري در اسلام چيست؟

ظام هاي اجتماعي در هر دوران تابعي از مجموعه شرايط اقتصادي، سياسي، فرهنگي و ... مي باشد. همان گونه كه امروزه نظام كارگري و كارفرمايي و ... در جهان حاكم است و شرايط اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي خاص آن را ايجاب نموده است. تا چند قرن پيش در تمامي جهان نظام برده داري روش مناسب براي اداره امور آن دوران بوده است؛ به گونه اي كه هيچ نظامي در شرايط آن روز امكان جايگزيني آن را نداشته است. از اين رو مناسب ترين شيوه در شرايط آن روز، شيوه برده داري بوده است. بررسي زمينه هاي اين موضوع بسيار وسيع و گسترده و از مجال اين پاسخ خارج است. اسلام نيز با توجه به اينكه تغيير اساسي در سيستم اجتماعي آن روز نه ضروري بوده و نه ممكن، به اصل اين مسأله صحه گذاشت، ولي با وضع قوانين در چند جهت حركت كرده است : 1- تأمين حقوق افراد با وضع قوانين در مورد كيفيت استرقاق (بنده گرفتن)، و تحريم آن جز در موارد خاص. 2- وضع قوانين در جهت حمايت از حقوق بردگان و تنظيم روابط صحيح بين مالك و برده. 3- ترغيب مردم به آزادسازي بردگان و وضع قوانيني براي حصول اين مقصود (مانند كفارات و شرايط عتق). در مجموع اسلام شرايطي را براي بردگان فراهم ساخت كه آنان به مقامات و درجات مهم علمي و سياسي در جامعه اسلامي دست يافتند و حتي مدت ها حكومت «مماليك» بر بسياري از نقاط كشورهاي اسلامي پديدار شد. در حقيقت اسلام با فراهم آوردن شرايط انساني و عاطفي براي زندگي بردگان، بردگان را از سراسر دنيا مشتاق به پيوستن به جامعه اسلامي نمود و آنان در بازگشت به موطن خود همراه با آزادي، مبلغ و مروج اسلام مي شدند. اسلام راه برده شدن افراد آزاد را مسدود كرد و از سوي ديگر راه آزادي بردگان را گشود و مسلماً يكي از عوامل دگرگوني نظام بردگي در جهان، نقش اسلام در اين زمينه بوده است. كنيزها نيز در اين بين مشمول همين قاعده و قانون بوده اند. آنان از كشورهاي ديگر كه در جنگ با مسلمانان اسير مي شدند، و يا به صورت تجاري وارد ممالك اسلامي مي گشتند، با فرهنگ اسلامي و مزاياي نجات بخش آن آشنا شده و بسياري از آنان همانند ديگر مردم در جامعه اسلامي زندگي مي كردند. بجاست بدانيم كه مادر برخي از ائمه ما كنيز بوده اند، حتي مادر امام زمان (عج) نيز كنيزي رومي بوده است. سخن در اين مقوله بسيار گسترده مي باشد. براي مطالعه بيشتر ر . ك : اسلام و مسأله آزادي، بردگي،موسوي زنجاني از بردگي روم قديم تا ماركسيسم،حجتي كرماني فرآورده هاي ديني،ناصر مكارم برده داري در روم باستان،بيدار فكر حقوق بشر،اسداللَّه مبشري نگاهي به بردگي،محمد علي گرامي بردگي در اسلام،صادق ايرجي